Ga 4,44. Ngôn sứ không có thế giá tại quê hương

Bài viết tiếng Pháp: Jn 4,44. Le prophète et sa propre patrie.

Tác giả: Giuse Lê Minh Thông, O.P.
Email: josleminhthong@gmail.com

Cập nhật, ngày 24 tháng 04 năm 2020.

Nội dung

Dẫn nhập

I. So sánh Ga 4,44 và Tin Mừng Nhất Lãm

    1. Tin Mừng Gio-an (Ga 4,43-45)

    2. Tin Mừng Nhất Lãm

    3. Ga 4,44 và Tin Mừng Nhất Lãm

II. Ga 4,44 trong bối cảnh Tin Mừng Gio-an

    1. Tình trạng bản văn Ga 4,44

    2. Đức Giê-su bị khước từ ở Ga-li-lê

    3. Đức Giê-su bị khước từ ở Giu-đê

    4. Người nhà không đón nhận “Lời – Đức Giê-su” (1,11)

Kết Luận

Dẫn nhập

Bài viết bổ túc đề tài “Lời chứng của Đức Giê-su và Chúa Cha”, trong đó đã phân tích “lời chứng” và “làm chứng” ở các nơi: Ga 3,11.32-33; 5,30-40; 8,13-19. Phần này tìm hiểu lời chứng của Đức Giê-su ở Ga 4,44: “Chính Đức Giê-su đã làm chứng (emarturêsen) rằng: Ngôn sứ không có thế giá tại quê hương mình.” (Xem Bản văn Gio-an, Tin Mừng và Ba thư). Lời Đức Giê-su được phân tích qua hai mục: (I) so sánh Ga 4,44 với Tin Mừng Nhất Lãm; (II) Ga 4,44-45 trong bối cảnh Tin Mừng Gio-an.

I. So sánh Ga 4,44 và Tin Mừng Nhất Lãm

Để tìm hiểu lời Đức Giê-su ở Ga 4,44, phần này trích dẫn (1) đoạn văn Ga 4,43-45 và (2) Tin Mừng Nhất Lãm về Đức Giê-su bị khước từ tại quê hương.

    1. Tin Mừng Gio-an (Ga 4,43-45)

Sau trình thuật Đức Giê-su gặp gỡ người phụ nữ Sa-ma-ri và dân thành Xy-kha (4,1-42), những người Sa-ma-ri xin Đức Giê-su ở lại với họ và Người đã ở lại đó hai ngày (4,40). Người thuật chuyện kể tiếp ở 4,43-45: “43 Sau hai ngày, Người ra khỏi nơi đó đi Ga-li-lê. 44 Chính Đức Giê-su đã làm chứng rằng: Ngôn sứ không có thế giá tại quê hương mình. 45 Vậy khi Người đến Ga-li-lê, những người Ga-li-lê đón tiếp Người, họ đã chứng kiến tất cả những gì Người làm tại Giê-ru-sa-lem trong dịp lễ, vì chính họ đã đến dự lễ.” Bản văn dùng đại từ nhấn mạnh “autos” (chính người ấy) để nói về hành động làm chứng của Đức Giê-su. “Chính Đức Giê-su (autos gar Iêsous) đã làm chứng (emarturêsen) rằng:...” (4,44a). Nội dung lời chứng ở 4,44b xem ra ngược với 4,45a bởi vì những người Ga-li-lê đón tiếp Đức Giê-su, nghĩa là Người được tiếp đón tại quê hương.

    2. Tin Mừng Nhất Lãm

Cả ba Tin Mừng Nhất Lãm đều thuật lại câu chuyện Đức Giê-su không được tiếp đón tại quê nhà (Mc 6,1-6; Mt 13,53-58; Lc 4,14-30) với một số chi tiết khác nhau và bối cảnh văn chương khác nhau. Phần sau trình bày bối cảnh và trích dẫn (1) Mc 6,1-6; (2) Mt 13,53-58; (3) Lc 4,14-30.

(1) Mc 6,1-6. Tin Mừng Mác-cô đặt câu chuyện Đức Giê-su bị rẻ rúng tại quê hương mình (Mc 6,1-6) sau trình thuật chữa lành người đàn bà bị băng huyết và cho con gái ông Gia-ia sống lại” (Mc 5,21-43). Người thuật chuyển kể ở Mc 6,1-6: “1 Ra khỏi đó, Người (Đức Giê-su) đến quê quán của Người và các môn đệ của Người đi theo Người. 2 Đến ngày sa-bát, Người bắt đầu giảng dạy trong hội đường, nhiều người nghe sửng sốt nói rằng: ‘Bởi đâu Ông ta được như thế? Sự khôn ngoan được ban cho Ông ấy và những phép lạ như thế nhờ tay Ông ấy nghĩa là gì? 3 Ông ta không phải là bác thợ mộc, con bà Ma-ri-a và là anh em của Gia-cô-bê, Giô-xết, Giu-đa và Si-môn sao? Chị em của Ông ấy không là lối xóm với chúng ta sao?’ Và họ vấp ngã vì Người. 4 Đức Giê-su nói với họ rằng: ‘Ngôn sứ không bị rẻ rúng ngoại trừ nơi quê hương mình, nơi những người thân thuộc và trong gia đình mình.’ 5 Ở đó, Người không thể làm phép lạ nào, ngoại trừ một ít bệnh nhân mà Người đã đặt tay chữa lành cho. 6 Người ngạc nhiên vì sự không tin của họ. Rồi Người đến các làng chung quanh mà giảng dạy.” (Xem Tin Mừng Mác-cô, Hy Lạp – Việt). Câu Đức Giê-su nói ở Mc 6,4 áp dụng cho Người để giải thích tại sao những người ở quê nhà không tin và không đón nhận giáo huấn của Đức Giê-su đến nỗi “Người ngạc nhiên vì sự không tin của họ” (Mc 6,6a).

(2) Mt 13,53-58. Sau bài giảng bằng dụ ngôn ở Mt 13,1-52, Tin Mừng Mát-thêu kể về Đức Giê-su giảng dạy tại quê nhà ở Mt 13,53-58: “53 Khi Đức Giê-su kể các dụ ngôn ấy xong, Người đi khỏi nơi đó. 54 Người về quê, giảng dạy dân chúng trong hội đường của họ, khiến họ sửng sốt và nói : ‘Bởi đâu ông ta được khôn ngoan và làm được những phép lạ như thế ? 55 Ông không phải là con bác thợ sao ? Mẹ của ông không phải là bà Ma-ri-a ; anh em của ông không phải là các ông Gia-cô-bê, Giô-xếp, Si-môn và Giu-đa sao ? 56 Và chị em của ông không phải đều là bà con lối xóm với chúng ta sao? Vậy bởi đâu ông ta được như thế ?’ 57 Và họ vấp ngã vì Người. Nhưng Đức Giê-su bảo họ : ‘Ngôn sứ có bị rẻ rúng, thì cũng chỉ là ở chính quê hương mình và trong gia đình mình mà thôi.’ 58 Người không làm nhiều phép lạ tại đó, vì họ không tin.” (Mt và Lc lấy trong NPD/CGKPV, Kinh Thánh, ấn bản 2011). Câu Đức Giê-su nói ở Mt 13,57b, dịch sát theo Hy-lạp: “Ngôn sứ không bị rẻ rúng ngoại trừ nơi quê hương và trong gia đình mình.” So với Mc 6,4 thì Mt 13,57b không có cụm từ: “nơi những người thân thuộc” (Mc 6,4c). Câu Mt 13,57b áp dụng cho Đức Giê-su, vì dân chúng đã “vấp ngã vì Người” (Mt 13,57a) và họ không tin (Mt 13,58b); nghĩa là không đón nhận lời Đức Giê-su và không nhận ra nguồn gốc thần linh của Người.

(3) Lc 4,14-30. Tin Mừng Lu-ca đặt sự kiện Đức Giê-su không được đón tiếp tại quê nhà trong trình thuật mở đầu sứ vụ. Sau trình thuật cám dỗ (Lc 4,1-13), Đức Giê-su mở đầu sứ vụ ở Lc 4,14-39, trong phần này Đức Giê-su bị khước từ và bị chống đối tại quê nhà được kể ở Lc 4,14-30: “14 Được quyền năng Thần Khí thúc đẩy, Đức Giê-su trở về miền Ga-li-lê, và tiếng tăm Người đồn ra khắp vùng lân cận. 15 Người giảng dạy trong các hội đường, và được mọi người tôn vinh. 16 Rồi Đức Giê-su đến Na-da-rét, là nơi Người sinh trưởng. Người vào hội đường như Người vẫn quen làm trong ngày sa-bát, và đứng lên đọc Sách Thánh. 17 Họ trao cho Người cuốn sách ngôn sứ I-sai-a. Người mở ra, gặp đoạn chép rằng : 18 Thần Khí Chúa ngự trên tôi, vì Chúa đã xức dầu tấn phong tôi, để tôi loan báo Tin Mừng cho kẻ nghèo hèn. Người đã sai tôi đi công bố cho kẻ bị giam cầm biết họ được tha, cho người mù biết họ được sáng mắt, trả lại tự do cho người bị áp bức, 19 công bố một năm hồng ân của Chúa. 20 Đức Giê-su cuộn sách lại, trả cho người giúp việc hội đường, rồi ngồi xuống. Ai nấy trong hội đường đều chăm chú nhìn Người. 21 Người bắt đầu nói với họ : ‘Hôm nay đã ứng nghiệm lời Kinh Thánh quý vị vừa nghe.’

22 Mọi người đều tán thành và thán phục những lời hay ý đẹp thốt ra từ miệng Người. Họ bảo nhau : ‘Ông này không phải là con ông Giu-se đó sao ?’ 23 Người nói với họ : ‘Hẳn là các ông muốn nói với tôi câu tục ngữ : Thầy lang ơi, hãy chữa lấy mình ! Tất cả những gì chúng tôi nghe nói ông đã làm tại Ca-phác-na-um, ông cũng hãy làm tại đây, tại quê ông xem nào !’ 24 Người nói tiếp : ‘Tôi bảo thật các ông : không một ngôn sứ nào được chấp nhận tại quê hương mình. 25 Thật vậy, tôi nói cho các ông hay : vào thời ông Ê-li-a, khi trời hạn hán suốt ba năm sáu tháng, cả nước phải đói kém dữ dội, thiếu gì bà goá ở trong nước Ít-ra-en ; 26 thế mà ông không được sai đến giúp một bà nào cả, nhưng chỉ được sai đến giúp bà goá thành Xa-rép-ta miền Xi-đôn. 27 Cũng vậy, vào thời ngôn sứ Ê-li-sa, thiếu gì người mắc bệnh phong ở trong nước Ít-ra-en, nhưng không người nào được sạch, mà chỉ có ông Na-a-man, người xứ Xy-ri thôi.’ 28 Nghe vậy, mọi người trong hội đường đầy phẫn nộ. 29 Họ đứng dậy, lôi Người ra khỏi thành – thành này được xây trên núi. Họ kéo Người lên tận đỉnh núi, để xô Người xuống vực. 30 Nhưng Người băng qua giữa họ mà đi.”

So với Mác-cô (Mc 6,1-6) và Mát-thêu (Mt 13,53-58), trình thuật Lu-ca (Lc 4,14-30) dài hơn và có nhiều chi tiết mới. Đồng thời tình trạng bản văn Lu-ca khá phức tạp. Chẳng hạn Lc 4,22a cho biết: “Mọi người đều tán thành và thán phục những lời hay ý đẹp thốt ra từ miệng Người”, câu này không có ý rẻ rúng Đức Giê-su. Trong Lu-ca chỉ có một câu hỏi dẫn đến sự khước từ Đức Giê-su: “Ông này không phải là con ông Giu-se đó sao?” (Lc 4,22b), trong khi Mác-cô thuật lại bốn câu hỏi (Mc 6,2b-3); Mát-thêu kể năm câu hỏi (Mt 13,54b-56) liên quan đến sự khôn ngoan và gốc tích trần thế của Đức Giê-su. Lời châm biếm ở Lc 4,23 chỉ có trong Tin Mừng Lu-ca. Sau lời nói về ngôn sứ không được chấp nhận tại quê hương mình (Lc 4,24), Đức Giê-su còn minh họa bằng hai câu chuyện về ngôn sứ Ê-li-a và Ê-li-sa (Lc 4,25-27) để tố cáo họ. Nên trình thuật kết thúc trong xung đột cao độ: Họ kéo Đức Giê-su lên tận đỉnh núi, để xô Người xuống vực (Lc 4,29b). Nhưng Đức Giê-su băng qua giữa họ mà đi (Lc 4,30). Tin Mừng Mác-cô và Mát-thêu không có những chi tiết ở Lc 4,25-30.

    3. Ga 4,44 và Tin Mừng Nhất Lãm

Trích dẫn bốn Tin Mừng trên đây cho thấy đã có truyền thống bản văn về việc Đức Giê-su bị khước từ tại quê nhà. Người dùng câu tục ngữ nói về ngôn sứ để áp dụng cho Người. So sánh dưới đây cho thấy phần mở đầu lời Đức Giê-su và nội dung câu nói có một số chi tiết khác nhau và đặt trong bối cảnh văn chương khác nhau:

+ Mc 6,4: “Đức Giê-su nói (elegen) với họ rằng: ‘Ngôn sứ không bị rẻ rúng (atimos) ngoại trừ nơi quê hương mình, nơi những người thân thuộc và trong gia đình mình.’” Câu chuyện đặt sau trình thuật “Đức Giê-su chữa lành người đàn bà bị băng huyết và cho con gái ông Gia-ia sống lại” (Mc 5,21-43).

+ Mt 13,57b: “Đức Giê-su bảo (eipen) họ: ‘Ngôn sứ không bị rẻ rúng (atimos) ngoại trừ nơi quê hương và trong gia đình mình’” (dịch sát theo Hy-lạp). Trình thuật này đặt sau bài giảng bằng dụ ngôn (Mt 13,1-52).

+ Lc 4,24: “Người (Đức Giê-su) nói tiếp: ‘Tôi bảo thật (amên legô) các ông: không một ngôn sứ nào được chấp nhận (dektos) tại quê hương mình.” Câu này ở sau phần Đức Giê-su đọc sách I-sai-a và giảng dạy trong hội đường ở Na-da-rét. Lu-ca đặt câu chuyện trong phần mở đầu sứ vụ của Đức Giê-su (Lc 4,14-30).

+ Ga 4,44: “Chính Đức Giê-su đã làm chứng (emarturêsen) rằng: ‘Ngôn sứ không có thế giá (timê) tại quê hương mình.’” Lời này đặt sau trình thuật gặp gỡ người Sa-ma-ri và xem ra không ăn khớp với mạch văn, vì câu tiếp theo cho biết Đức Giê-su được tiếp đón ở Ga-li-lê (4,45a). Để hiểu ý nghĩa, cần tìm hiểu câu này trong mạch văn và trong bối cảnh Tin Mừng.

II. Ga 4,44 trong bối cảnh Tin Mừng Gio-an

Phần này trình bày ba mục: (1) tình trạng bản văn 4,44; (2) Đức Giê-su bị khước từ ở Ga-li-lê; (3) Đức Giê-su bị khước từ ở Giu-đê; (4) người nhà không đón nhận “Lời – Đức Giê-su” (1,11).

    1. Tình trạng bản văn Ga 4,44

Trong Tin Mừng Gio-an, câu dẫn vào lời Đức Giê-su ở 4,44a dùng động từ “martureô” (làm chứng), trong khi Tin Mừng Nhất Lãm (Mc 6,4; Mt 13,57b; Lc 4,24) dùng động từ “legô” (nói bảo). Về nội dung lời nói, Tin Mừng Gio-an dùng danh từ “timê” (thế giá, giá trị) với động từ “có” ở thể phủ định: “Ngôn sứ không có (ouk ekhei) thế giá (timên) tại quê hương mình” (Ga 4,44b). Trong khi Mác-cô và Mát-thêu dùng tính từ “atimos” (không kính trọng, rẻ rúng) với động từ “eimi” (là) ở thể phủ định: “Ngôn sứ không bị (ouk estin) rẻ rúng (atimos) ngoại trừ nơi quê hương mình…” (Mc 6,4 // Mt 13,57). Lu-ca dùng tính từ “dektos” (chấp nhận, đón tiếp) với động từ “eimi” (là) ở thể phủ định, kèm theo chỉ định từ nhấn mạnh “oudeis” (không một ai): “Không (oudeis) một ngôn sứ nào được chấp nhận (dektos estin) tại quê hương mình” (Lc 4,24).

Không đơn giản để giải thích lời Đức Giê-su ở Ga 4,44, vì câu này xem ra không ăn khớp với câu trước (4,43) và câu tiếp theo (4,45). U. C. Von Wahlde viết: “Câu này (Ga 4,44) là một trong những vấn đề nan giải hiển nhiên trong Tin Mừng.” (“This verse is one of the notorious cruxes of the Gospel.”) (U.C. Von Wahlde, The Gospel of John and Letters of John, vol. 2, Grand Rapids (MI) - Cambridge, U.K, W. B. Eerdmans Publishing Company, 2010, p. 202). Trong tình trạng hiện nay, Ga 4,43-45 là phần chuyển tiếp từ trình thuật Đức Giê-su gặp gỡ người Sa-ma-ri (4,1-42) sang câu chuyện chữa lành con trai quan chức nhà vua (4,46-54). Tuy nhiên, hai chi tiết cho thấy cách hành văn câu 4,44 ở ngoài mạch văn 4,43 và 4,45: (1) 4,43.45 dùng đại từ ngôi thứ ba “Người” để nói về Đức Giê-su. Trong khi 4,44 nói rõ tên gọi “Đức Giê-su” với đại từ nhấn mạnh: “Chính Đức Giê-su (autos gar Iêsous) đã làm chứng rằng:...” làm cắt ngang mạch văn. (2) Cuối câu 4,43 cho biết: “Người ra khỏi nơi đó đi Ga-li-lê” (4,43b), ý này được nhắc lại đầu câu 4,45: “Vậy khi Người đến Ga-li-lê, những người Ga-li-lê đón tiếp Người.” Vậy 4,45 tiếp nối tự nhiên với 4,43 hơn là với 4,44. Một số tác giả cho rằng 4,44 được thêm vào sau, làm cắt ngang mạch văn. Câu thêm vào này nhằm nối kết với truyền thống Nhất Lãm về việc Đức Giê-su không được tiếp đón tại quê hương mình. Câu hỏi đặt ra là lời chứng của Đức Giê-su ở 4,44 có ý nghĩa gì trong Tin Mừng Gio-an? Người bị khước từ ở Ga-li-lê hay ở Giu-đê?

    2. Đức Giê-su bị khước từ ở Ga-li-lê

Theo truyền thống Nhất Lãm, Đức Giê-su bị khước từ tại quê hương Na-da-rét, miền Ga-li-lê, quê hương trần thế của Đức Giê-su. Tin Mừng Gio-an cũng xác định Đức Giê-su là người Na-da-rét khi Phi-líp-phê nói với Na-tha-na-en ở Ga 1,45: “Đấng mà Mô-sê trong sách Luật và các ngôn sứ đã viết, chúng tôi đã gặp, đó là Đức Giê-su, con ông Giu-se, người Na-da-rét.” Tin Mừng Nhất Lãm áp dụng từ “quê hương” (patris) trong câu tục ngữ (Mc 6,4 // Mt 13,57; Lc 4,24) vào bối cảnh Đức Giê-su giảng dạy trong hội đường ở quê nhà. Nghĩa là theo truyền thống Nhất Lãm, Đức Giê-su không được đón nhận tại Na-da-rét. Trong Tin Mừng Gio-an, đề tài “bị khước từ nơi quê nhà” không được kể lại chi tiết mà chỉ có câu Đức Giê-su nói ở Ga 4,44. Hơn nữa ngược với điều Đức Giê-su ở Ga 4,44, người thuật chuyện cho biết ở 4,45: “Những người Ga-li-lê đón tiếp Người.” Vậy cần tìm xem trong Tin Mừng Gio-an, Đức Giê-su không có thế giá ở đâu?

    3. Đức Giê-su bị khước từ ở Giu-đê

Trong Ga 4, lý do khiến Đức Giê-su rời Giu-đê để đi Ga-li-lê được nói đến ở 4,1-3: “1 Vậy khi Đức Giê-su biết những người Pha-ri-sêu nghe rằng: Đức Giê-su thâu nạp nhiều môn đệ và làm phép rửa nhiều hơn Gio-an 2 – thực ra, chính Đức Giê-su không làm phép rửa, nhưng là các môn đệ của Người –, 3 Người rời bỏ Giu-đê và lại đi đến Ga-li-lê.” Vậy để tránh xung đột với những người Pha-ri-sêu mà Đức Giê-su lánh về Ga-li-lê. Trong ch. 7, người thuật chuyện cho biết ở 7,1: “Sau những điều đó, Đức Giê-su đi lại trong miền Ga-li-lê; thật vậy, Người không muốn đi lại trong miền Giu-đê, vì những người Do Thái tìm Người để giết.” Những câu trên cho thấy giới lãnh đạo Do Thái ở Giu-đê bách hại và tìm giết Đức Giê-su.

Đặc biệt trong ch. 11, đi về Giu-đê là đi vào chỗ chết. Người thuật chuyện kể ở 11,7-8: “7 Sau điều đó, Người (Đức Giê-su) nói với các môn đệ: ‘Chúng ta cùng trở lại Giu-đê.’ 8 Các môn đệ nói với Người: ‘Thưa Ráp-bi, mới đây những người Do Thái tìm ném đá Thầy, mà Thầy lại đi đến đó sao?’” Đức Giê-su nói với các môn đệ ở 11,15: “Thầy mừng cho anh em, để anh em tin, Thầy đã không có mặt ở đó. Nhưng chúng ta cùng đi đến với anh ấy (La-da-rô).” Nghe lời này, Tô-ma nói với các đồng môn ở 11,16: “Cả chúng ta nữa, chúng ta cùng đi để chết với Thầy.” Nghĩa là ở Giu-đê, không chỉ Đức Giê-su đối diện với cái chết mà tính mạng các môn đệ cũng lâm nguy. Tóm lại, theo Tin Mừng Gio-an, Giu-đê là nơi Đức Giê-su bị chống đối. Người không được đón nhận ở Giu-đê chứ không phải ở Ga-li-lê.

Trong viễn cảnh này, Giê-ru-sa-lem, ở Giu-đê, là quê hương Đức Giê-su vì Người gọi Đền Thờ Giê-ru-sa-lem là “nhà Cha của Người” như Người nói với những kẻ bán bồ câu ở 2,16: “Đem những thứ này ra khỏi đây, đừng làm nhà Cha của Tôi thành nhà buôn bán.” Vậy nếu Giu-đê là nơi Đức Giê-su bị khước từ, thì câu 4,44 có ý nghĩa trong bối cảnh ch. 4. Đức Giê-su rời bỏ Giu-đê để tránh sự thù nghịch của những người Pha-ri-sêu (4,1-3), vì Người không được tiếp đón ở Giu-đê quê hương của Người (4,44) và khi Người đến Ga-li-lê thì “Những người Ga-li-lê đón tiếp Người” (4,45b). Tuy nhiên, Tin Mừng Gio-an cũng nói đến sự khước từ của người Ga-li-lê trong ch. 6, nên Đức Giê-su bị khước từ được hiểu theo nghĩa rộng như đã nói trong lời tựa ở 1,11: “Người (Lời) đã đến nhà mình, và những kẻ thuộc về Người đã không đón nhận Người.”

    4. Người nhà không đón nhận “Lời – Đức Giê-su” (1,11)

Phần này trình bày ba ý: (1) đón nhận Đức Giê-su ở Giê-ru-sa-lem; (2) khước từ Đức Giê-su ở Ga-li-lê; (3) khước từ ở Giu-đê và ở Ga-li-lê như đã nói trong lời tựa ở 1,11.

(1) Theo Tin Mừng Gio-an, Giê-ru-sa-lem là nơi Đức Giê-su bị chống đối, tuy nhiên Giê-ru-sa-lem cũng là nơi đón nhận Đức Giê-su. Chẳng hạn Ni-cô-đê-mô là người có thiện cảm với Đức Giê-su, ông đến gặp Người ban đêm (3,1-12) ở đầu Tin Mừng và cuối Tin Mừng ông lo tẩm liệm Người (19,28-42). Xem “Ni-cô-đê-mô, hành trình từ đêm tối đến ánh sáng.” Anh mù từ thuở mới sinh được thấy và đã tuyên xưng niềm tin vào Đức Giê-su (9,38). Ở ch. 11, nhiều người tin vào Đức Giê-su sau khi chứng kiến dấu lạ gọi La-da-rô ra khỏi mồ (11,45). Sự thành công của Đức Giê-su đã khiến các thượng tế quyết định giết luôn cả La-da-rô, vì tại anh mà nhiều người Do Thái đã tin Đức Giê-su (12,10-11). Cuối sứ vụ, nhiều người theo Đức Giê-su đến nỗi người Pha-ri-sêu nói với nhau ở 12,19: “Kìa xem, cả thế gian đi theo Ông ấy.”

(2) Ngược lại không phải lúc nào Đức Giê-su cũng được tiếp đón ở Ga-li-lê. Trong Ga 6, sau khi đám đông đã chứng kiến dấu lạ bánh và cá hóa nhiều ở bên kia biển hồ Ga-li-lê, Đức Giê-su nói với họ ở 6,36: “Các ông đã thấy [Tôi] mà các ông không tin.” Sau đó, người thuật chuyện cho biết ở 6,41-42: “41 Những người Do Thái liền xầm xì vì Người đã nói rằng: ‘Chính Tôi là bánh xuống từ trời.’ 42 Họ nói: ‘Ông ta chẳng phải là Giê-su, con ông Giu-se, mà chúng ta biết cha và mẹ Ông ấy sao? Sao bây giờ Ông ta lại nói: ‘Tôi từ trời xuống’?”

(3) Thật ra có người tin vào Đức Giê-su và cũng có người khước từ, ở Giu-đê cũng như ở Ga-li-lê. Tuy nhiên, phần kết sứ vụ Đức Giê-su vẫn nghiêng về sự khước từ. Người thuật chuyện tóm kết ở 12,37: “Người (Đức Giê-su) đã làm quá nhiều dấu lạ trước mặt họ, mà họ không tin vào Người.” Vậy câu nói: “Ngôn sứ không có thế giá tại quê hương mình” (4,44b) hiểu trong bối cảnh Tin Mừng Gio-an là nói về khước từ của những người Do Thái ở Giê-ru-sa-lem cũng như ở Ga-li-lê. Bởi vì “nhà của Người (Lời)” trong lời tựa (1,11a) là quê hương Đức Giê-su bao gồm dân Giu-đê và dân Ga-li-lê. Tuy vậy sự khước từ trong Tin Mừng Gio-an tập trung vào giới lãnh đạo Do Thái, cụ thể là những người Pha-ri-sêu, những người Do Thái và các thượng tế. Các nhóm này chống đối và tìm giết Đức Giê-su. Vậy lời tóm kết ở 12,37 nối kết với lời tựa: “Lời – Đức Giê-su” đã đến nhà mình, và những kẻ thuộc về Người đã không đón nhận (1,11).

Kết Luận

Bối cảnh đoạn văn Ga 4,43-45 làm cho lời Đức Giê-su ở 4,44b khó giải thích, nhưng có ý nghĩa trong bối cảnh Tin Mừng với ba ghi nhận:

1) Ga 4,44 được tác giả chèn vào sau, làm cắt ngang mạch văn giữa 4,43 và 4,45, nhằm mục đích gợi lại truyền thống Nhất Lãm về sự kiện Đức Giê-su không được đón nhận tại quê hương (Mt 13,53-58; Mc 6,1-6; Lc 4,14-39).

2) Nếu hiểu quê hương của Đức Giê-su ở Giu-đê thì mạch văn 4,43-45 trở nên dễ hiểu nhưng đây là quê hương theo nghĩa thần học. Đền Thờ Giê-ru-sa-lem là nhà Cha của Người (2,19). Ở đó, Người bị giới lãnh đạo Do Thái khước từ, chống đối và tìm cách loại trừ Người.

3) Sự không tin và không đón nhận cũng xảy ra ở Ga-li-lê (ch. 6). Nên quê hương Đức Giê-su có nghĩa rộng: nơi dân của Người sinh sống (dân Do Thái). Sự khước từ này đã được báo trước trong lời tựa (1,11) và được nhắc lại ở 12,37.

Tóm lại tình trạng câu 4,44 phức tạp nhưng ý nghĩa phong phú và độc đáo. Đối với độc giả, lời chứng của Đức Giê-su ở 4,44 cho biết Người có thể bị khước từ ngay trong Hội Thánh của Người, ngay trong nhà của Người./.

Nguồn: http://leminhthongtinmunggioan.blogspot.com/2013/10/ga-444-uc-gie-su-lam-chung-rang-ngon-su.html